Một giải pháp đã được kiểm nghiệm khá thành công ở Nam Tư cũ đó là ngay khi bị bắt vô cớ, những người thân của nạn nhân cùng với luật sư lập tức có mặt ở đồn công an để trợ giúp pháp lý và tạo áp lực.

Thậm chí ngay trước các cuộc biểu tình, để phòng ngừa trường hợp bị bắt bớ và đánh đập, những người tổ chức xuống đường đã chuẩn bị trước phương án bị bắt và số điện thoại liên lạc của các thành viên điều phối khác nhau cũng như số điện thoại của các luật sư. Ngay khi những người bị bắt đưa vào đồn, các luật sư lập tức đến đòi trợ giúp pháp lý trong khi những người ủng hộ biểu tình gây áp lực bên ngoài đồn công an.

Trong trường hợp Việt Nam, để hạn chế nạn lạm dụng và tra tấn trong đồn công an khi mà chúng ta thấy số người bị chết trong đồn công an không có dấu hiệu thuyên giảm, một giải pháp có thể là ngay khi bị bắt người thân và luật sư phải có mặt ngay lập tức ở đồn công an.

Mối quan hệ trợ giúp pháp lý này của các luật sư với các nạn nhân nên là một mối quan hệ đôi bên cùng có lợi, và có như vậy thì nó mới có thể giúp lan tỏa sự nhiệt tình hành động trong giới luật sư. Với các luật sư trợ giúp, người thân của các gia đình nên trả một khoản phí nhất định, và trong trường hợp người nhà nạn nhân không có khả năng chi trả thì cộng đồng cũng nên gửi những khoản thù lao hỗ trợ. Sự tham gia của luật sư, do đó, thuần túy thiên về trợ giúp pháp lý, vừa có thể giúp tăng uy tín của luật sư, vừa có thể giúp luật sư có thêm thu nhập, nhất là khi các cuộc bắt bớ đang có xu hướng ngày càng gia tăng.

Tuy vậy, để làm cho sự trợ giúp trở nên hiệu quả hơn, có lẽ cần một số chuẩn bị. Thứ nhất, giới luật sư, những người muốn trợ giúp pháp lý cho nạn nhân bị bắt ở khắp Việt Nam, cũng nên liên kết với nhau, ít nhất là có số liên lạc lẫn nhau, để trong những tình huống khác nhau vừa có thể trợ giúp lẫn nhau, cũng vừa có thể giới thiệu lẫn nhau cho thân chủ hay người quen của mình khi mình không thể trực tiếp tham gia. Đơn giản là vì những trợ giúp chống bạo hành trong đồn công an thường diễn ra ở lúc ngay khi bị bắt và do đó cần có sự can thiệp thật sự nhanh chóng của luật sư. Sẽ là một điều tuyệt vời nếu có một mạng lưới luật sư như vậy hiện diện ở khắp các tỉnh thành.

Thứ hai, những luật sư trợ giúp cũng nên có những thẻ tên (name card) và những người có nguy cơ bị bắt bớ, ví dụ như những nhà hoạt động xã hội, nên có những thẻ tên của luật sư mình trong túi phòng khi kêu gọi sự giúp đỡ của luật sư.

Bằng cách nhờ sự trợ giúp của luật sư đồng thời để người thân gây áp lực bên ngoài nơi tạm giữ, đó là một cách hữu hiệu đã được kiểm nghiệm có thể giúp nạn nhân bị bắt giữ tránh bị tra tấn trong các đồn công an.

Đọc thêm bài đính kèm trong link để biết thêm chi tiết về chiến dịch giải cứu nạn nhân trong đồn công an của phong trào Otpor! ở Nam Tư cũ ở đây: https://goo.gl/IyYdlb

Nguyễn Huy Vũ

24.3.2017