Để phát triển ba đặc khu trở thành một thành công về kinh tế, thực ra chỉ cần 10 điều kiện dưới đây.

Một, bảo đảm quyền sở hữu đất đai và tài sản. Hãy cho phép người dân được quyền sở hữu đất đai, bắt đầu ở 3 đặc khu. Chỉ khi sự sở hữu được bảo đảm thì các cá nhân mới mạnh dạn đầu tư và phát triển các đặc khu.

Hai, thuế thấp và đơn giản. Áp dụng hệ thống thuế phẳng (flat tax) cho cả doanh nghiệp và cá nhân. Lợi nhuận của doanh nghiệp và thu nhập của cá nhân từ hoạt động kinh tế ở các đặc khu chỉ phải đóng một mức thuế 10% duy nhất. Các nước cựu cộng sản Đông Âu đã áp dụng mức thuế phẳng này và đang phát triển một cách ngoạn mục, bắt kịp các nước phát triển Tây Âu. 10% là đủ để cạnh tranh với các nước khác trong khu vực. Trong trường hợp cần tăng thuế, chỉ cần tăng thuế tiêu thụ lên khoảng 15% là đủ.

Ba, không đánh thuế lợi nhuận có được từ đầu tư tài chính (capital gains tax); không đánh thuế tài sản; không đánh thuế tài sản thừa kế (inheritance tax, estate tax); và chỉ thu thuế từ các lợi nhuận tạo ra từ hoạt động kinh tế ở đặc khu (tức territorial tax). Singapore và Hồng Công đều miễn đánh thuế lợi nhuận từ đầu tư tài chính, không đánh thuế tài sản, không đánh thuế tài sản thừa kế, và chỉ thu thuế có được từ hoạt động kinh tế bên trong hòn đảo. Một khi miễn đánh thuế lợi nhuận có được từ đầu tư tài chính, giới đầu tư tài chính giàu có và thành công sẽ tìm cách đầu tư và định cư ở các đặc khu. Lúc đó chỉ cần kiểm soát số lượng người nhập cư từ Trung Quốc, trong khi cố gắng thu hút các nhà đầu tư Tây phương khởi nghiệp ở đây. Sự đa văn hoá ở các đặc khu do đó sẽ tiếp tục thu hút thêm khách du lịch và sự phát triển.

Bốn, cho phép người dân bầu cử tự do ở các đặc khu. Người dân tự do chọn lựa ra các dân biểu của mình trong một quốc hội đặc khu và các dân biểu tự do bầu chọn ra thị trưởng của đặc khu phục vụ trong một nhiệm kỳ 2 năm. Thị trưởng có quyền tái cử nhưng không được phục vụ quá tổng cộng 8 năm. Làm như vậy nhằm tạo cơ hội cho những người mới có dịp tạo ra một viễn kiến mới cho đặc khu và tránh tình trạng độc tài. Thị trưởng được quyền bổ nhiệm các trợ tá nhằm quản lý đặc khu. Các dân biểu có quyền bỏ phiếu để thay thế một thị trưởng bất cứ lúc nào bằng một thị trưởng khác nhận được quá bán số phiếu ủng hộ.

Năm, cho phép các dân biểu trong đặc khu được phép làm luật và giám sát luật. Luật có thể được làm bởi các dân biểu trong quốc hội đặc khu, hoặc cũng có thể được đề xuất bởi thị trưởng. Trong bất cứ trường hợp nào, luật muốn thông qua cần có sự chuẩn thuận của thị trưởng và được sự ủng hộ của quá bán số dân biểu trong quốc hội đặc khu.

Sáu, toà án tối cao đặc khu có quyền giám sát việc thi hành hệ thống luật ở đặc khu. Toà án tối cao đặc khu gồm 5 thẩm phán. Mỗi thẩm phán phục vụ một nhiệm kỳ duy nhất kéo dài 10 năm. Chiều dài nhiệm kỳ 10 năm nhằm giúp cho các thẩm phán đưa ra các phán xét đứng trên sự chi phối của các nhóm quyền lực ở đặc khu. Sắp xếp bầu chọn sao cho cứ mỗi 2 năm hệ thống bầu ra một thẩm phán mới. Để sắp xếp như vậy, năm thẩm phán đầu tiên của toà án tối cao được bầu chọn với qui định độ dài nhiệm kỳ của họ cách nhau lần lượt 2 năm. Một cách chi tiết, nhóm thẩm phán đầu tiên của toà án tối cao gồm một thẩm phán có nhiệm kỳ 10 năm, một thẩm phán có nhiệm nhiệm kỳ 8 năm, một thẩm phán có nhiệm kỳ 6 năm, một thẩm phán có nhiệm kỳ 4 năm và một thẩm phán còn lại có nhiệm kỳ 2 năm. Như vậy, sau mỗi hai năm chúng ta sẽ thay một vị thẩm phán mới, giữ nguyên 4 vị còn lại. Hệ thống giám sát luật do đó được bền vững mà vẫn có sự đổi mới. Thị trưởng sẽ đề xuất và các dân biểu sẽ bỏ phiếu quá bán chấp thuận một thẩm phán.

Bảy, khuyến khích việc sử dụng song ngữ Việt-Anh trong các văn bản hành chính và trong các trường học, trong đó tiếng Việt là ưu tiên và tiếng Anh đi kèm.

Tám, thị trưởng đề cử công an trưởng và quốc hội đặc khu bỏ phiếu quá bán để chuẩn thuận giám đốc công an đặc khu, người chịu trách nhiệm bảo đảm an ninh trật tự ở đặc khu. Giám đốc công an đặc khu chịu trách nhiệm trước thị trưởng và quốc hội đặc khu.

Chín, một cơ quan của bộ tư lệnh biên phòng đóng quân ở đặc khu. Sự hiện diện của trưởng cơ quan bộ tư lệnh biên phòng được sự chuẩn thuận của thị trưởng. Sự hiện diện của bộ tư lệnh biên phòng giúp bảo vệ biên giới lãnh thổ, đặc biệt là ở các đảo như Phú Quốc.

Mười, cho phép tất cả người gốc Việt ở hải ngoại ngay lập tức có quốc tịch, hoặc quy chế thường trú nhân vĩnh viễn nếu họ muốn, và khuyến khích họ đầu tư vào đặc khu.

***

Chỉ cần chính quyền thực hiện 10 điều trên, chắc chắn nền kinh tế đặc khu sẽ nhanh chóng cất cánh. 

Nguyễn Huy Vũ
2.6.2018